Con sông Thu Bồn như một dải lụa đào vắt ngang qua các xã thuộc các huyện phía Bắc tỉnh Quảng Nam, nơi từng một thời nghề trồng dâu nuôi tằm phát triển thịnh vượng đem lại giàu sang cho người dân. Thế nhưng thời gian gần đây, hàng ngàn hộ dân trồng dâu của huyện Duy Xuyên đã phải trốc tận rễ cây dâu, từ bỏ nghề ươm tơ, dệt lụa.
Đứt ruột đào gốc dâu
Duy Xuyên - Quảng Nam, những ngày tháng 6, trời nắng như đổ lửa, đây cũng là thời gian người nông dân đang vào mùa của nghề trồng dâu nuôi tằm, nhưng khác hẳn những năm trước kia luôn đông đúc người trên các bãi dâu, nhộn nhịp ở các lò ươm, nay quang cảnh ở các làng nghề bên sông Thu Bồn này vô cùng vắng lặng. Trưa nắng gắt, lão nông Nguyễn Tri, 73 tuổi, thôn Đông Yên, xã Duy Trinh, huyện Duy Xuyên vẫn còn lẩn quẩn ngoài đồng Gò bên sông Thu Bồn.
Ông là một trong số những hộ dân cuối cùng của thôn Đông Yên còn luyến tiếc cây dâu, nhưng cuối cùng cũng phải đốn bỏ, bỏ luôn nghề trồng dâu nuôi tằm truyền thống đã có hơn 40 năm nay của gia đình. Cạnh đó, hàng chục ha dâu bãi Ô Ba cũng bị người dân lần lượt bị chặt hạ, nhường chỗ cho cây bông vải, ớt, đậu, bắp, dưa… Anh Lê Viết Hồng, cùng thôn với lão nông Nguyễn Tri cho hay: Trước năm 2000 nhà tôi trồng 5 sào (500m2/sào), mỗi năm ươm được 7 – 8 lứa tằm, tằm xuân cũng thu đáng kể, nhưng mấy năm gần đây giá kén, giá tơ liên tục tụt giảm khiến cho tôi phải phá dâu để trồng cây khác. Bây giờ về Duy Xuyên, ra bãi có tìm đỏ mắt cũng không thấy đám dâu nào. Không chỉ tại Duy Xuyên mà các huyện Điện Bàn, Đại Lộc ven sông Thu Bồn cũng đều vắng bóng cây dâu.
Chuyển sang làm… chổi
Nghề trồng dâu nuôi tằm có lắm công đoạn liên quan trực tiếp với nhau, nếu một khâu nào gặp trục trặc sẽ khiến nghề này long đong ngay. Lò ươm tơ của ông Nguyễn Diễn, thôn Đông Yên bây giờ chỉ hoạt động cầm chừng. Thời cao điểm có đến 20 nhân công làm cho ông, mỗi ngày ươm được trên 20 ký kén…
Ông Diễn kể: Do kén làm ra bán thấp quá, nông dân không ai chịu trồng dâu nuôi tằm nữa nên các lò ươm của chúng tôi bị ảnh hưởng nặng nề. Không có kén, nhiều lò phải mua kén từ các tỉnh phía Bắc về ươm, chi phí do vậy cũng tăng lên. Lò ươm tơ của ông Đoàn Giáp lớn nhất xã Duy Trinh, thời cao điểm (trước 2003) mỗi năm ươm không dưới 3 tấn kén, thu mua kén hầu hết của người trồng dâu các vùng lân cận như Điện Bàn, Quế Sơn, Đại Lộc, nay lò của ông Giáp giờ chỉ ươm cầm chừng, thi thoảng mới nổi lửa, năm vừa rồi ông Giáp bị đọng lại 8 tấn tơ không bán được do giá thị trường quá rẻ, bao nhiêu vốn liếng chôn hết vào đây. Ông Giáp nói: Rất nhiều xa quay (quay tơ) bị bỏ không mục nát đã bán cho người ta làm… mô hình du lịch ở Hội An. Ông Nguyễn Một, người chuyên cung cấp trứng tằm, hỗ trợ kỹ thuật cho người nuôi, thu mua kén của nông dân, rồi ươm tơ… lớn nhất Quảng Nam nay cũng giải quyết việc làm cho nhân công của mình bằng cách mua đót về làm chổi.
Theo tính toán của nông dân Duy Xuyên với 4 sào đất trồng dâu, một hộp trứng (tằm), nếu ươm thành công chừng hơn 30kg kén, bán với giá dao động từ 25.000 – 40.000 đồng/kg, sau khi tính toán hết chi phí lời khoảng 500.000 đồng. Mỗi năm chỉ làm khoảng 6 hộp trứng thì không sống nổi. Chưa hết, nếu dùng trứng tằm phía Bắc giá thành rẻ - khoảng 90 ngàn đồng/hộp thì còn lời chút ít nhưng năng suất lại không cao, chất lượng tơ rất kém, thị trường chê. Nếu dùng trứng tằm Ngọc Lâm củaTrung Quốc thì giá thành đến hơn 150 ngàn đồng/hộp, tuy chất lượng tơ tốt nhưng nuôi dễ thất bại vì yêu cầu kỹ thuật cao hơn… Câu “một mí tằm bằng năm làm lúa” của dân làng nghề trước kia giờ không còn phù hợp nữa.
Người dân những làng nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ nổi tiếng như Đông Yên, Thi Lai, Chiêm Sơn, Lệ Bắc… của xứ Quảng dù quyến luyến với nghề đến mấy cũng không thể tiếp tục giữ nghề bởi thị trường khắt khe hơn, tơ của họ không cạnh tranh nổi tơ Trung Quốc, Thái Lan. Giá trứng đắt hơn, chi phí trồng, chăm sóc dâu, ươm… cũng không ngừng tăng trong khi giá kén, tơ bán ra thấp khiến dân đào bỏ gốc dâu, bỏ nghề nuôi tằm.
|
Nghề trồng dâu nuôi tằm của Duy Xuyên có nguy cơ tàn lụi là điều khó tránh khỏi. Theo số liệu của ngành nông nghiệp Duy Xuyên thì thời hoàng kim (trước năm 1990), toàn huyện có trên 1.000ha dâu tằm, với trên 90% hộ dân làm nghề trồng dâu nuôi tằm, ươm tơ, kể cả dệt vải…, hàng ngàn gia đình trở nên giàu. Thế mà nay, diện tích trồng dâu chỉ còn khoảng… 20ha. Nghề trồng dâu nuôi tằm của Duy Xuyên lụi tàn điều này cũng đồng nghĩa tỉnh Quảng Nam mất luôn nghề truyền thống 400 năm. Không chỉ vậy, ngoài mất nghề truyền thống, cây dâu trên bãi ven sông Thu Bồn còn là thứ cây trồng quan trọng chống xói lở, nhiều làng mạc ven sông không bị lũ dữ cuốn đi cũng là nhờ cây dâu.
Huyện Duy Xuyên cũng đang lúng túng chuyện cây dâu và gìn giữ nghề truyền thống. Trước đó, huyện đã triển khai đề án đầu tư xây dựng làng nghề trồng dâu nuôi tằm phục vụ du lịch Thi Lai – Đông Yên với hơn chục ha, nhưng thất bại bởi nghề cần kinh nghiệm, mà lớp người già yếu không thể theo nghề, lớp trẻ không ai tiếp nối. Và điều quan trọng hơn cả là thị trường khắt khe đã đẩy nghề trồng dâu nuôi tằm của Duy Xuyên đi đến nguy cơ xóa sổ.
Nguyễn Công Phúc - Blogger người Quảng | Cập nhật tin Xứ Quảng | Tin Duy Xuyên
» Cảnh đẹp quê tôi
» Góc tin học
» Quê hương
» Đâu rồi đồng dâu bên sông Thu Bồn?
All comments [ 1 ]
- Tại sao lãnh đạo tỉnh không tìm cách bảo hộ kinh doanh cho người lao động. Làng nghề truyền thống được xây dựng từ bao đời, nó vừa là nét văn hóa dân tộc vừa là nguồn thu nhập của người dân. Ở các một số nước như Nhật Bản bây giờ họ tìm cách khôi phục làng nghề truyền thống, còn mình lại chấp nhận bỏ cuộc.
- Nông dân nuôi tôm trong nước muốn xuất khẩu giá rẻ qua các nước phương Tây thì không được. còn mình thì lại bị nước ngoài bán phá giá tơ tằm. Ông Nguyễn Xuân Phúc đã ra trung ương làm sao không tìm cách bảo hộ chống phá giá cho dân làng nghề của mình. Chiến lược kinh tế đâu xa vời không thấy, trước mắt sao không giải quyết.
- Làng nghề truyền thống ngoài mang lại thu nhập cho người dân, tạo nét văn hóa còn có thể mở rộng phát triển du lịch để thu hút khách quốc tế và cả người dân trong nước muốn tìm hiểu văn hóa nước mình. Bây giờ thấy mở nhiều khu du lịch văn hóa nhưng chẳng thấy giá trị văn hóa ở đâu. Tại sao cái có sẵn mà không làm???
Your comments